En Primeur 2018: een groot jaar?
Het is misschien wel het belangrijkste internationale evenement in de wijnwereld: de En Primeur-week in Bordeaux. Duizenden wijnprofessionals verzamelen zich in de grootste wijnregio van Frankrijk, om op diverse châteaux de vatmonsters van het afgelopen oogstjaar te proeven en beoordelen. Op basis hiervan wordt de inkoopstrategie bepaald. Dit jaar meldde een recordaantal van ruim 6.000 wijnhandelaren en -journalisten zich aan om Bordeaux 2018 te proeven. Ook wij reisden de eerste week van april met een delegatie proevers af naar Frankrijk. Hier konden we ons met eigen papillen een beeld vormen van een jaar met hooggespannen verwachtingen na vorstjaar 2017. Eerst proeven, dan geloven tenslotte.
Het oogstjaar: na regen komt zonneschijn
Nog even los van de vraag of 2018 kwalitatief gezien tot de exceptionele jaren zal gaan behoren, kunnen we in ieder geval stellen dat het groeiseizoen in 2018 behoorlijk buitengewoon verliep. De specialisten van Jancis Robinson bestempelen het jaar zeer treffend als 'a game of two halves'. Hoewel er natuurlijk de nodige regionale verschillen aan te wijzen zijn, geldt in grote lijnen dat de winter en lente in Bordeaux extreem nat waren, en de zomer en het najaar juist uitzonderlijk warm en droog.
Van regen en valse meeldauw...
De pittige eerste helft werd gespeeld van grofweg januari tot begin juni. Afgezien van februari viel de eerste maanden van het jaar extreem veel regen. Desondanks verliepen de bloei en vruchtzetting goed. Helaas creëerde de enorme vochtigheid – in combinatie met de milde lentetemperaturen in mei en juni – de ideale omstandigheden voor de uitbraak van ‘mildiou’, zoals de Bordelais de voor druivenplanten schadelijke schimmel valse meeldauw noemen. Zelden was de ziektedruk zo hoog als in 2018; bijna een derde van de wijngaarden werd in mindere of meerdere mate getroffen. Bovenop de valse meeldauw kregen sommige delen van Bordeaux, zoals Bourg, ook nog eens te stellen met zware hagelbuien, die lokaal tot enorme verliezen leidden. Kortom, de eerste helft van het jaar was er een van slapeloze nachten voor veel producenten.
...naar stralend weer en rijpe druiven
Gelukkig werd alles beter in juni. Niet alleen won Frankrijk de finale van het WK, ook sloeg het weer in Bordeaux om als een blad aan de boom. De florissante tweede helft liep van halverwege juni tot aan het einde van de oogst in oktober. Maar liefst drie maanden achtereen was het weer zonnig en droog, met hogere temperaturen dan gemiddeld. In combinatie met de koelere nachten zorgde dit voor de ideale rijpingsomstandigheden voor met name de blauwe druiven. Ook de eindeloze hoeveelheid regen die de eerste helft van het jaar was gevallen, bleek nu ergens goed voor. Waar normaal gesproken in een dergelijke zomer de droogte de druivenplanten parten zou gaan spelen, beschikten de bodems nu over voldoende waterreserves om de droge Indian Summer goed door te komen. Aldus ging het exemplarische rijpingsseizoen vloeiend over in een al even vlekkeloze oogstperiode, die zich uitstrekte van eind augustus tot halverwege oktober. Op een enkele bui na bleef de regen uit, waardoor de druiven optimaal rijp en in alle rust geoogst kon worden, zonder risico op rot. Zo eindigde Bordeaux 2018 voor veel producenten in een aanzienlijk euforischer stemming dan zij aan het turbulente begin van het jaar hadden durven hopen.
De proef op de som
Goed, op papier zou 2018 dus met name voor rood een goed tot zeer goed jaar moeten zijn, met de nodige exceptionele wijnen. Wat leert de praktijk? Om ons daar een beeld van te vormen, bezoeken we in Bordeaux diverse grand cru-overzichtsproeverijen. De belangrijkste is de grote openingsproeverij georganiseerd door de Union des Grands Crus de Bordeaux in Hangar 14 aan de kades van de stad. Hier valt het grootste deel van de Grand Cru Classés te proeven. Ook proeven we op Dauzac (Margaux) Branaire-Ducru (Saint-Julien) en Batailley (Pauillac & Saint-Estèphe). Grote namen, prestigieuze wijnen, met uiteraard ook bijbehorend prijskaartje. Wanneer je al die topwijnen zo naast elkaar proeft, zou je soms bijna vergeten dat ze maar een miniem percentage van de totale Bordeauxproductie representeren. Daarom bezoeken we ook de Cru Bourgeois-proeverij op Lamothe Bergeron en – veel belangrijker nog – onze ‘eigen’ producenten Fabien en Perrine Lalanne en Cathérine Papon-Nouvel, om uitgebreid te horen hoe het hen is vergaan in 2018 en natuurlijk hun wijnen te proeven.
Linkeroever: Château Lassalle
Na de grote overzichtsproeverij ruilen we de hectiek van Hangar 14 in voor landelijke rust en glooiende wijngaarden. We bezoeken Fabien en Perrine Lalanne, eigenaren van Graves-domein Château Lassalle. Op dit sympathieke familiedomein wordt al acht generaties lang wijn geproduceerd. Tijdens ons bezoek blijkt dat er nog altijd vier generaties in meerdere of mindere mate actief zijn: terwijl we de nieuwe ontsteelmachine bewonderen, komt Fabiens oma monter zwaaiend voorbij geschuifeld achter de rollator: 94 en still going strong.
Een blik in de wijngaarden
Fabien en Perrine bewerken 16 hectaren wijngaarden, gelegen op petits coteaux rondom het wijnhuis. De blauwe druiven cabernet sauvignon en merlot (9 hectaren) staan aangeplant op de voor de Graves typische kiezelbodems, de witte druiven sémillon, sauvignon blanc en muscadelle (7 hectaren) op argilo-calcaire (klei-kalk). De wijngaarden liggen er prachtig bij, oogst 2019 is inmiddels volop in wording. Vol trots laat Fabien ons de knoppen aan zijn cabernet-, merlot- en sauvignonplanten zien; voor een geoefend oog is de druivenopbrengst nu al zichtbaar. De cabernet en merlot zijn al in dubbel guyot geleid, de scheuten van de sauvignonplanten worden omgebogen en vastgezet waar we bij staan. Fabien vertelt ons dat de vegetatie dit jaar vijftien dagen voorloopt op vorig jaar, waardoor het risico op schade door nachtvorst groter is. Tot nu toe ziet het er echter goed uit.
Niet bio, wel duurzaam
Ook over 2018 zijn Fabien en Perrine eigenlijk heel tevreden. Waar ze in 2017 de nodige opbrengst verloren, was '18 zowel in termen van kwantiteit als kwaliteit goed. Wel vertelt Fabien dat ze niet jaloers zijn op hun biologisch werkende collega’s, die het een stuk minder makkelijk hebben gehad met het natte eerste deel van het jaar. Fabien en Perrine zijn dan ook niet van plan in de toekomst over te stappen op een biologische werkwijze, iets wat in hun ogen té risicovol is in een regio als Bordeaux. Dat wil echter niet zeggen dat ze niet bewust met hun omgeving bezig zijn. Integendeel, sinds 2017 is Château Lassalle officieel gecertificeerd als onderneming met Haute Valeur Environnementale.
Deze certificatie wordt door het Franse Ministerie van Landbouw uitgegeven aan bedrijven die zich inzetten om de biodiversiteit te verhogen en de negatieve impact op het milieu (zoals het gebruik van pesticiden of grote hoeveelheden water) zoveel mogelijk te beperken. Eigenlijk het schoolvoorbeeld van de lutte raisonnée (beredeneerde wijnbouw) dus: er wordt zo duurzaam mogelijk gewerkt, maar op momenten dat het erop aankomt, kan er ook altijd nog naar conventionele middelen gegrepen worden.
Dat smaakt naar meer
Na een rondleiding door de kleine maar moderne wijnkelder, waar Fabien ons uitgebreid informeert over het procedé voor de witte en rode wijnen, proeven we wit en rood in de degustatieruimte. De L’Esprit de Lassalle blanc, een blend van alle drie de witte druiven, is de enige wijn die we uit 2018 proeven: aangenaam fris en dorstlessend. De rode variant van deze wijn proeven we uit 2016: sappige bistrowijn pur sang. Graves Blanc proeven we van oogstjaar 2017 en Rouge uit het jaar 2016. Tot besluit krijgen we een slokje van prestigewijn Quintessence 2016 – een serieuze, ronde, houtgerijpte Graves van 100% cabernet sauvignon. Zelf ook proeven? Vraag een Les Généreux partner bij u in de buurt naar de beschikbaarheid, of ga zelf langs op het domein. Hier kun je niet alleen terecht voor een bezoek, maar zullen spoedig ook twee chambres d’hautes openen met jacuzzi en uitzicht op de wijngaarden. Iets met als een God in Frankrijk...
Rechteroever: Cathérine Papon
Na ons bezoek aan de Graves steken we over naar de rechteroever. We maken onze opwachting bij Saint-Émilion-specialiste Cathérine Papon-Nouvel. Deze dynamische, ontwapenende en zeer deskundige oenoloog (de jongste van de streek toen ze op haar 24e afstudeerde) is geboren in een familie van Saint-Émilion-wijnmakers. Ze maakt Bordeaux op maar liefst vier verschillende domeinen: Château Peyrou, Château Gaillard, Château Petit Gravet Ainé en Clos Saint-Julien. Cathérine is fervent voorstander van een biologische werkwijze. Ze is daarmee eerder de uitzondering dan de regel in Bordeaux, waar veel producenten vanwege het vochtige klimaat niet zo happig zijn op werken zonder synthetische bestrijdingsmiddelen. 2018 was bij uitstek een jaar waarin biologische overtuigingen danig op de proef gesteld werden. We zijn dan ook erg benieuwd hoe Cathérine het afgelopen oogstjaar is doorgekomen.
Bio in Bordeaux: niet makkelijk, wel mogelijk
Gemakkelijk is het zeker niet geweest. Zoals viel te verwachten, was de ‘mildiou’ voor Cathérine de grootste uitdaging. Ze vertelt hoe de constante afwisseling van regen en milde temperaturen precies op het moment van bloei – het moment waarop de wijngaard het meest kwetsbaar is voor ziekten – leidden tot fikse uitbraken van de schimmel. Waar er in de conventionele wijnbouw diverse opties tot bestrijding voorhanden zijn, ben je als bio-producent volledig aangewezen op Bordeauxse pap (een mengsel van kopersulfaat en kalk). Iedere keer voordat het gaat regenen – en dat was dus nogal vaak in 2018 –, moet je met tractoren de wijngaarden in om de bladeren en druiven in wording hiermee te behandelen. Als je je dan voorstelt hoe de kleibodems in de wijngaarden door de onophoudelijke regen in modderpoelen veranderen, waarin de tractoren vastlopen en wegzakken… Afijn, hard werken dus voor Cathérine, in 2018.
Gelukkig heeft al dat zwoegen wel wat opgeleverd. De schade is relatief beperkt gebleven. Cathérine is weliswaar wat oogst verloren, maar in vergelijking tot sommige bio-collega’s, die maar liefst 80% van de oogst verloren zagen gaan, is ze zeer tevreden. En dan hebben we het alleen nog maar over de kwantiteit gehad. Als Cathérine begint te vertellen over de kwaliteit van het oogstjaar, begint ze prompt te stralen. Een prachtig oogstjaar, noemt ze 2018, met heerlijke ronde, zachte, toegankelijke wijnen.
Terwijl we een intens fruitige, sappige brut de cuve van haar Peyrou 2018 proeven (de wijn ligt nog niet op vat), legt Cathérine ons uit dat echt goede biologische wijnen zich wat haar betreft onderscheiden in helderheid en levendigheid. Helemaal verklaren kan ze deze waarneming nog niet, maar sinds ze overstapte van conventionele naar biologische wijnbouw is ze helderdere fruitgeuren gaan bemerken in haar wijnen. Verklaarbaar of niet, we moeten haar absoluut gelijk geven. Over de hele linie valt het zuivere, uitbundig fruitige en sappige karakter van haar wijnen op, evenals de mooie balans.
Cabernet franc in opkomst
Waar op Château Peyrou uitsluitend merlot staat aangeplant en Cathérine dus alleen cépagewijnen maakt, zijn haar overige wijnen blends van merlot en cabernet franc. Terwijl we een uitmuntend vatmonster van de 2018 Saint-Émilion Grand Cru van Château Gaillard in ons glas hebben – normaal gesproken ongeveer 70/30 merlot/cabernet franc, nu een opvallende verhouding van 60/40 cabernet franc/merlot – praat Cathérine ons bij over de steeds belangrijker wordende rol van cabernet franc in Saint-Émilion. In de eerste plaats is cabernet beter bestand tegen valse meeldauw dan merlot en dus vaker dominant in de 2018-wijnen. Daarnaast ziet Cathérine een langzame maar zekere herwaardering van de cabernet franc onder de Libournais. In de jaren ’80 en ’90 raakte de druif nogal uit de gratie ten faveure van de merlot. De druif werd maar moeilijk rijp en was gevoelig voor schimmel, zo vond men. Inmiddels is bekend dat dit vooral samenhing met de veel te hoge opbrengsten die men probeerde te verkrijgen en niet zozeer met het profiel van de druif. Ook zijn er vandaag de dag veel betere klonen op de markt. Zo wint cabernet franc dus meer en meer aan populariteit.
Cathérines Saint-Émilion Grand Cru Petit Gravet Ainé 2018 (toch altijd al overwegend cabernet) bestaat uit maar liefst 90% cabernet franc, aangevuld met 10% merlot. Dat deze wijn fantastische beoordelingen van de critici krijgt, kunnen we volledig begrijpen. Hoog stiekem-doorslikken-gehalte. Wat een prachtwijn, nu al! Helaas weten meer mensen dat: Cathérine vertelt dat deze wijn gewoonlijk binnen twintig minuten na bekendmaking van de openingsprijs volledig uitverkocht is. We besluiten met de exclusieve topwijn Saint-Émilion Grand Cru Clos Saint Julien 2018. Deze is afkomstig van 1,5 hectaren wijngaard, aangeplant op het kalkstenen plateau van Saint-Émilion; het mooiste terroir van de streek. Ook hier is cabernet franc in de meerderheid, waar de assemblage normaal gesproken meestal 50/50 is. Wat een zuivere, rijke, indrukwekkende, luxe wijn. Nog geen Grand Cru Classé, maar die status kan wat ons betreft niet lang meer uitblijven.
Aan tafel met Pierre & Béatrice van Cap Saint-Martin
Uiteraard ben je niet in Bordeaux geweest als er niet ook uitbundig getafeld wordt. De laatste avond doen we dat met Pierre en Béatrice van Cap Saint-Martin, in de hyper-Franse Le Bistro du Sommelier. Een menu vol klassiekers als andouillette, boudoin en tête de veau, en natuurlijk een wijnkaart waarvan je eigenlijk alles wel wilt bestellen. Alvorens we ons daar volledig aan overgeven, proeven we echter eerst Cap Saint-Martin Tradition 2018.
2018 in Blaye
Ook voor Pierre en Béatrice was de eerste helft van 2018 een stuk gecompliceerder dan het tweede deel. Pierre vertelt dat ze tot eind juni werden geplaagd door vochtig en warm weer met veel regen. Daarop volgde juist een warme periode met uitzonderlijk weinig neerslag. Het prachtige zomerweer zorgde ook in Blaye voor een redelijk zorgeloze tweede helft van het jaar: er was nauwelijks risico op de ongewenste grijze rot en de druiven konden prachtige rijp-fruitaroma’s ontwikkelen en optimaal rijp geoogst worden. De sauvignon blanc werd 17 en 18 september geplukt, de merlot tussen 24 september en 5 oktober en de cabernet sauvignon tot slot op 10 oktober. Eigenlijk was het enige vuiltje aan de lucht het hogere mostgewicht in de druiven. Meer suikers betekent namelijk een hoger alcoholpercentage in de uiteindelijke wijn (14-15%). Gelukkig, aldus Pierre, was het zuurgehalte dankzij de koele nachten voldoende hoog, waardoor de wijnen toch hun balans hebben behouden.
Aan ons de eer om het voorlopige resultaat van de inspanningen van Pierre en Béatrice te proeven. Terwijl de eerste gerechten op tafel verschijnen, proeven we de Cap Saint-Martin (lekker sappig, zoet fruit). Vervolgens de relatief nieuwe, maar nu al razend populaire Cabernet En Face 2018 van 100% Cabernet Sauvignon (fruitig, rond en toegankelijk, met zachte tannines) en natuurlijk de Prestige (zwoel bramen- en cassisfruit, een tikje vanille, rijp en gestructureerd). Waren er nou mensen die zeiden dat rode Bordeaux streng is? Die hebben dan zeker niet de wijnen van Pierre en Béatrice geproefd...
All good things come to an end, zo ook deze primeurweek. We hebben schitterende wijnen geproefd in Bordeaux, en 2018 is zeker een aanbevelenswaardig jaar om te kopen. Bekijk ons aanbod Bordeaux En Primeur 2018 via het dichtstbijzijnde verkooppunt.
= op voorraad
= op aanvraag