Alexandre Relvas presenteert Herdade de São Miguel

Het mag gerust uitzonderlijk genoemd worden: een wijnproducent die tijdens de oogst zijn geliefde wijngaarden verlaat om een van zijn importeurs te bezoeken. Alexandre Relvas, eigenaar en wijnmaker van het Portugese domein Herdade de São Miguel, deed het. Terwijl zijn telefoon zo’n beetje permanent roodgloeiend stond en er op het thuisfront nog een goed deel van de blauwe druiven moest worden geoogst, was hij bij ons in Nederland. Op woensdag 3 oktober jl. gaf hij een mooie presentatie en proeverij van zijn Alentejo-wijnen, die in korte tijd tot de populairste in ons assortiment zijn gaan behoren.

---

Alentejo, de zuidelijke wijnstreek net boven de bij toeristen zo populaire Algarve, is een gebied van extremen. Het is de grootste wijnregio van Portugal – Alentejo beslaat maar liefst een derde deel van het land – en tegelijkertijd een van de meest dunbevolkte. Het klimaat is er enorm heet en droog: de streek heeft maar liefst 3.000 zonuren per jaar. In de zomer stijgen de temperaturen regelmatig boven de 35 of zelfs 40 graden, terwijl regen vaak schaars is. Een behoorlijke uitdaging dus, om hier verfijnde wijnen te maken. Lange tijd stond de streek dan ook vooral bekend om z’n volle, diepgekleurde en relatief eenvoudige tafelwijnen. Inmiddels is er het nodige veranderd en wordt de streek als een van de meest veelbelovende in de wijnwereld gezien.

Een roerige historie

De wijncultuur in Alentejo is zowel eeuwenoud als piepjong. Het waren de Romeinen die de druiventeelt en wijnproductie stevig verankerden in de lokale cultuur, maar al ver voor die tijd was er sprake van florerende wijnbouw. In die zin kan de streek zich dus beroepen op een traditie van zo’n 3.000 jaar. Toch was de wijncultuur nog maar enkele decennia geleden op sterven na dood. Nog niet eens goed en wel bekomen van de verwoestende phylloxera-plaag (eind 19e eeuw), kwam Portugal vervolgens onder het Estado Novo-regime (van 1926 tot aan de Anjerrevolutie in 1974). Wijnproductie raakte voorbehouden aan enkele door de staat gereguleerde coöperaties. Dit zorgde weliswaar voor een beter georganiseerde handel, maar kwam de kwaliteit niet per se ten goede.

Pas met de toetreding tot de EU in 1986 keerde het tij: flinke investeringen hebben geleid tot een enorme verbetering in de kwaliteit. Vandaag de dag is het nauwelijks meer voor te stellen dat er tot in 1992 – nog geen dertig jaar geleden dus – welgeteld twee oogstmachines aanwezig waren in heel Portugal. Inmiddels floreert de wijnbouw in Alentejo als nooit tevoren.

Casa Relvas: meer dan wijn alleen

Ook Herdade de São Miguel is eigenlijk nog maar een jong bedrijf, maar tegelijkertijd geworteld in de lokale tradities. Nadat de familie Relvas voor vijf generaties in Angola had geleefd, keerde ze na de Anjerrevolutie terug naar Lissabon. Pas in 1997 kwam de familie naar Alentejo, ‘the land of the good people’ zoals Alexandre het omschrijft. Geheel volgens traditie is de wijnproductie maar één pijler van het overkoepelende landbouwbedrijf Casa Relvas.

De familie bezit naast 350 hectaren wijngaarden namelijk ook 250 hectaren met olijfbomen en 750 hectaren aan bos, waarvan een groot deel beplant is met kurkeiken; voor lange tijd Alentejo’s belangrijkste link met wijn. Alexandres vader (ook Alexandre genaamd) plantte de wijngaarden aan in Redondo, één van de acht subregio’s van Alentejo. De overwegend inheemse witte en blauwe druivenrassen staan aangeplant op relatief arme bodems van fijn leisteen en klei. Doordat de wortels van de druivenstokken diep moeten graven, leveren ze druiven met voldoende fraîcheur; niet onbelangrijk in een zo hete wijnstreek. De eerste botteling was een feit in 2004.

Art.Terra Amphora: de kunst van het weglaten

Inmiddels maakt Alexandre een breed portfolio aan Alentejo-wijnen, van zeer succesvolle en toegankelijke huiswijnen als Segredos en Colheita Seleccionada tot exclusieve gerijpte bottelingen. Ook hierin is de synthese van een moderne benadering en oog voor de lokale traditie weerspiegeld. Een mooi voorbeeld is de witte en rode ART.TERRA-wijn. Deze wordt gemaakt in een amfora, met zo min mogelijk menselijk ingrijpen: helemaal volgens traditioneel gebruik én de huidige natuurwijnen-trend.

De druiven – arinto voor wit en moreto, trincadeira en aragonez voor rood – gaan in z’n geheel in de met pijnhars en bijenwax gecoate amfora. Vervolgens mag de amfora tot Sint Maarten (11 november) niet meer worden opengemaakt. Dit betekent dat de schillen tenminste tot die tijd bij de wijn blijven, wat ‘m intensiteit en structuur geeft. In Alentejo werden deze wijnen van oudsher vooral thuis of in de taberna gedronken, bij voorkeur in combinatie met gedroogd fruit, noten en gerijpte kazen. Alexandre exporteert zijn moderne en toegankelijke amforawijnen over de hele wereld en oogst er de ene na de andere lovende recensie van de internationale wijnpers mee. In Nederland werd de Art.Terra Tinto vorig jaar zelfs rode wijn van het jaar bij Proefschrift.

Een ode aan de lokale trincadeira

Een ander bijzonder project van Alexandre is de teelt van de trincadeiradruif. Er mogen dan veel inheemse druivenrassen aangeplant staan in Alentejo, veel ervan zijn volgens Alexander toch niet écht Alentejaans. Alicante bouschet is al jaren een van de sterdruiven in de streek. Sterker nog, het is het befaamde Alentejo-domein Mouchão dat deze druif internationaal op de kaart zette. Maar van origine is het een Franse druif. Iets vergelijkbaars geldt voor aragonez, eigenlijk de Portugese naam voor de Spaanse tempranillo. De touriga nacional, Portugals nationale trots en ook veel aangeplant in Alentejo, hoort vooral thuis in Douro en Dão. Als je gaat kijken naar échte Alentejo-druiven, kom je uit op bijvoorbeeld trincadeira of castelão.

De trincadeira, die Alexandre vergelijkt met pinot noir, is zijn favoriet. Deze druif wordt vaak als oninteressant afgedaan; de aanplant ervan neemt nog altijd af. Bovendien is deze druif vaak verkeerd geïnterpreteerd: men probeerde er dikke ‘Parkeriaanse’ wijnen van te maken in plaats van oog te hebben voor het elegante karakter van de druif. Alexandre toont het geweldige potentieel van deze druif, die perfect past bij het hete en droge klimaat. Hij maakt er zowel een 100% trincadeira van (we proefden de prachtige, al iets gerijpte 2014) als zijn indrukwekkende en verfijnde prestigewijn Pé de Mãe. Gemaakt van de druiven van niet-geïrrigeerde moederstokken trincadeira, aangevuld met wat castelão en aragonez en met slechts 13,5% alcohol. En dat in de streek waar het afgelopen weekend nog drie dagen achtereen boven de 47 graden was. Voor ons is het wel bewezen: de familie Relvas mag dan niet van origine Alentejaans zijn, de lokale wijncultuur heeft ze perfect in de vingers!

Klik hier voor de verkoopadressen